Jak rozpoznać udar mózgu? Szybka pierwsza pomoc jest niezbędna!
Udar mózgu już na pierwszy „rzut ucha” kojarzy się z czymś niebezpiecznym. Zdecydowanie, jest to ewidentnie stan zagrożenia zdrowia a w niektórych przypadkach i życia. Nierzadko błędnie nazywany „wylewem”, przez lata obrósł mitami, jak ten przykładowy przedstawiony przeze mnie w artykule „Igła ratuje życie„.
Tymczasem udar mózgu to konkretne schorzenie, na które zapada w naszym kraju co roku ok. 70 000 Polaków. Śmiertelność szacuje się na poziomie ok. 40 procent – bardzo wysoko! Stąd właśnie rola świadka zdarzenia: rodziny, znajomych lub obcych ludzi, jak i samego chorego, by szybko rozpoznać niepokojące objawy i nie opóźniać telefonu pod 999. Czekanie „aż przejdzie samo” w przypadku udaru mózgu w najlepszym wypadku może skończyć się trwałym inwalidztwem.
Na 29 października przypada Światowy Dzień Udaru Mózgu. Pierwsze obchody miały miejsce w 2006 roku, a ich pomysłodawcą jest World Stroke Organization. W ten dzień roku tym bardziej warto szerzyć wiedzę na wagę życia. Przejdź do dalszej lektury, by dowiedzieć się jak rozpoznać i co zrobić podejrzewając udar mózgu.
Definicja
Przytaczanie książkowej definicji udaru mózgu na nasze potrzeby sensu nie ma. W uproszczeniu powiedzieć można, że udar jest zaburzeniem pracy mózgu prezentującym objawy neurologiczne, a spowodowanym problemami z naczyniami mózgowymi. Podstawowy podział udarów mózgu wyróżnia dwa typy: udar niedokrwienny i udar krwotoczny.
Udar niedokrwienny spowodowany jest zamknięciem przepływu przez naczynia krwionośne w mózgu (analogicznie jak w zawale mięśnia sercowego), drugi zaś pęknięciem naczynia krwionośnego zlokalizowanego w mózgu i krwawieniem. Udar niedokrwienny nie bez kozery został wymieniony jako pierwszy: stanowi on najczęstszy typ udaru, szacowany na ok 80% przypadków wszystkich udarów.
Objawy
Przechodzimy do najważniejszego, tj. rozpoznania objawów charakterystycznych dla udaru mózgu. Na wstępie trzeba podkreślić, że na poziomie udzielania pierwszej pomocy nie jest możliwe stwierdzenie, czy mamy do czynienia z udarem niedokrwiennym czy krwotocznym.
Objawy udaru mózgu nie u każdego poszkodowanego muszą prezentować się tak samo. Warto więc zwrócić uwagę na fakt, że nie wszystkie objawy z poniższej listy muszą być obecne, by podejrzewać udar:
– asymetria, wykrzywienie twarzy, zauważalny opadnięty kącik ust
– niedowład kończyn (osłabienie siły mięśni), najczęściej po jednej stronie ciała, lub drętwienie kończyn
– niewyraźna, bełkotliwa mowa
– zaburzenie widzenia (widzenie połowicze)
– zaburzenia równowagi („ściąganie” w jedną ze stron)
– zawroty głowy
– silny ból głowy
I tutaj miejsce na kolejną ważną uwagę: zdarzają się sytuacje, w których objawy udaru mózgu częściowo lub całkowicie zanikają, jeszcze przed wezwaniem/przybyciem zespołu ratownictwa medycznego. W takich sytuacjach również należy wezwać karetkę!
Film edukacyjny nt. objawów udaru mózgu:
Pierwsza pomoc w udarze mózgu
Jak to często w ratownictwie bywa, tak i przy udarze mózgu kluczowym czynnikiem jest czas. Najważniejsze jest rozpoznanie, na podstawie powyższej listy, objawów udaru mózgu. Objawów nie można zbagatelizować! Podejrzewając udar, należy wykonać kilka prostych kroków.
1. Wezwij pogotowie ratunkowe dzwoniąc na 999. (przeczytaj: Jak wzywać pogotowie ratunkowe)
2. Jeśli poszkodowany jest przytomny, ułóż go w komfortowej dla niego pozycji.
3. W przypadku utraty przytomności zastosuj ułożenie w pozycji bezpiecznej. (przeczytaj: Pierwsza pomoc osobie nieprzytomnej)
4. Gdyby doszło do utraty przytomności i zatrzymania oddechu rozpocznij resuscytację krążeniowo-oddechową (30:2).
Dodatkowo przed przybyciem zespołu ratownictwa medycznego:
5. Przygotuj dokumentację medyczną chorego (karty szpitalne) i listę przyjmowanych przez niego leków (w tym informację czy przyjmuje leki przeciwkrzepliwe). (przeczytaj: Wzywasz karetkę? Przygotuj się!)
6. Ustal najdokładniej jak to możliwe dokładną godzinę pojawienia się pierwszych objawów i przekaż ją ratownikom.
7. Nie podawaj choremu nic do picia ani jedzenia.
Ciekawostki i fakty
0. Jeśli jesteś członkiem ZRM: pacjentowi warto założyć jak największe wkłucie IV (min. zielone) w zgięciu łokciowym – zespół SOR będzie mógł do niego od razu po kwalifikacji podać Alteplazę (tak przynajmniej funkcjonuje to w Krakowie).
1. Każdego roku na całym świecie rozpoznaje się ok. 15 MILIONÓW udarów mózgu!
2. Nie jest prawdą, że udary występują tylko u ludzi w podeszłym wieku. Mogą dotknąć każdego z nas.
3. Udar mózgu nie jest wyrokiem śmierci lub kalectwa, jednak kluczowym czynnikiem jest czas od wystąpienia pierwszych objawów.
4. Przy aktualnym poziomie medycyny możliwe jest leczenie udaru mózgu, jednak…patrz kluczowy czynnik powyżej.
5. Po udarze mózgu możliwy jest powrót do pełnej sprawności życiowej, jednak…patrz kluczowy czynnik dwie linijki wyżej.
6. Nie każdy udar jest potocznie nazywanym „wylewem”. Udary krwotoczne stanowią zdecydowaną mniejszość, o czym informacja znajduje się we wcześniejszej części tekstu.
7. Badania pokazały, że rozpoznać objawy udaru potrafi 94.4% wśród badanych po przeszkoleniu, natomiast z grupy nieprzeszkolonych 76.4% – to wciąż bardzo dużo!
8. Samoistne ustąpienie objawów udaru nie świadczy o zdrowiu. Zdarzają się przemijające ataki niedokrwienne mózgu, TIA (Transient Ischemic Attack), po wystąpieniu których ryzyko „pełnego” udaru mózgu jest większe. Stąd właśnie wynika potrzeba diagnostyki nawet, gdy objawy minęły.
9. Udary w przeszłości chorobowej członków rodziny zwiększają ryzyko wystąpienia udaru u Ciebie.
10. Możliwe jest przeciwdziałanie udarom mózgu. Profilaktyka powinna zawierać utrzymywanie prawidłowych: ciśnienia tętniczego krwi, diety, glikemii, wagi, zażywanie aktywności fizycznej oraz unikanie alkoholu, papierosów i stresu. Stresu, heheh ;-).
11. W języku angielskim funkcjonuje akronim ułatwiający zapamiętanie objawów udaru: FAST (Face, Arm, Speech, Time). W polskim został stworzony UDAR (Usta wykrzywione, Dłoń opadnięta, Artykulacja utrudniona, Rozmazane widzenie).
12. W trakcie czytania przez Ciebie tego artykułu przynajmniej jedna osoba w Polsce doznała udaru mózgu (średnia zapadalność co ok. 8 minut).
źródła i dodatkowe informacje:
Udar mózgu / mp.pl Interna (dla zalogowanych w serwisie)
Fundacja Udar Mózgu
Kampania Liczy się czas
Kampania społeczna Stop Udarom
National Stroke Association
Wyświetlenia: 88 934